Narodni muzej „Ras“ iz Novog Pazara višedeceijski je čuvar kulturnog nasleđa raškog okruga. U njemu se pored bogate zbirki raznih eskponata i salona iz pređašnjeg vremena, muzej od zaborava čuva i brojne priče, legende, običaje i kulturu ovog kraja.
Narodni muzej u Novom Pazaru osnovan je 1952. godine, pod prvobitnim nazivom Gradski muzej, odlukom lokalnog Veća za prosvetu i kulturu Skupštine opštine. Na početku ustanova je koristila prostorije školske zgrade u dvorištu Altun-Alem džamije, gde se i sada nalazi stalna postavka, a u njenom istorijatu ostaće upamćeno da je više puta menjala ime od Gradskog muzeja, Raškog muzeja, Zavičajnog muzeja i naposletku Narodni muzej Ras, kako ga i danas poznajemo. Zgrada koju je muzej dobio i koju i danas koristi rekonstruisana je u više navrata i proglašena kulturnim dobrom od strane Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kraljevo i Vlade Republike Srbije.
Važno je napomenuti da su inicijativu za osnivanje muzeja u Novom Pazaru pokrenuli ugledni građani puni entuzijazma i želje da se sačuva kulturno nasleđe ovog kraja. Nažalost, kako kažu iz muzeja, oni više nisu među živima, ali njihova imena ostaće urezana u sećanje mnogim sadašnjim i budućim generacijama – Osman Dervišnurović, Omer ef. Koničanin, Dušan Buletić, Miodrag Radović, Hivzo Škriijelj, Hafiz Abdulah Kačapor, Pantelija Gajić, Rizo Melić, Hajrija Imamović, Medo Koničanin, Nikola Vuletić, Zuhdo Abdurahmanović, Abdulah Hadžitahirović, Jusuf Džurifdžević, Mehmed Popović, Stanko Mujić, Ajković, Obućan, Petar Antonijević i Šućo Čarovac.
Srpska soba/ ustupljeno od Narodnog muzeja Ras
U svom višedecenijskom delovanju muzej „Ras“ svrstao se u red najznačajnijih institucija u unutrašnjosti Srbije, razvijajući sve oblike muzeološkog rada. Tokom vremena od skromne zbirke prerastao je u muzej kompleksnog tipa koji obuhvata sve oblasti ljudskog delovanja, od istorije, preko arheologije, numizmatike, etnologije, orijentalistike, primenjene umetnosti do savremenog likovnog stvaralaštva. Muzej je 2018. godine formirao rukopisnu (orijentalnu) zbirku i formirao muzejsku biblioteku, koja se, kao prva specijalna biblioteka van Beograda, odmah uključila u program biblioteke COBISS.
Muzej čuva običaje i kulturu grada, kolektivno pamćenje i identitet, brine o nematerijalnom kulturnom nasleđu, organizuje izložbe, otkriva i pomaže mlade umetnike, prati trendove u naučnom radu, prednjači u digitalizaciji muzeja i bogatom rukopisu. materijala, i deluje kao avangardni čuvar duha grada i kreator kulturnih politika, poručuju iz Muzeja.
Odlukom Vlade Republike Srbije, od 30. aprila 2013. godine, muzej „Ras“ je proglašen za instituciju od nacionalnog značaja. Muzej sarađuje sa srodnim institucijama u zemlji, ali i sa institucijama u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj, Sloveniji, kao i iz šireg regiona. Najintenzivniju saradnju Muzej ostvaruje sa Institutom za arheologiju, etnografiju, istoriju i balkanologiju, Narodnim, etnografskim i istorijskim muzejom Srbije, Muzejom Sarajeva, Muzejom Bijelo Polje, Univerzitetskom bibliotekom Svetozar Marković, Gazi-Husrev-begovom bibliotekom. iz Sarajeva, Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo i brojne druge institucije i organizacije.
Derviška soba/postavka
Takođe, Muzej „Ras“ prva je ustanova u Novom Pazaru koja je registrovala svoju izdavačku delatnost, na koju se danas ponosi. Pored brojnih monografija iz različitih naučnih oblasti, najznačajniji izdavački projekat svakako je naučni časopis „Novopazarski zbornik“, koji u kontinuitetu izlazi od 1977. godine. Ustanova je i izdavač devet brojeva časopisa „Sopoćanska viđenja“, koji je do 2021. godine objavio 61 naučnu i stručnu monografsku publikaciju iz svih oblasti muzejske delatnosti.
Takođe, ova novopazarska ustanova kulture može se pohvaliti i mogućnošću da zainteresovanim sunarodnicima pruži usluge virtuelne posete, kao i vurtuelne izložbe i prezentacije.
Danas zaposleni u Muzeju „Ras“ Novi Pazar, kao i njihovi prethodnici, puni entuzijazma nastavljaju da realizuju brojne projekte i postižu sjajne rezultate. Vrednim i predanim radom njenih zaposlenih, ustanova je nagrađivana više puta prestižnim priznanjima. Muzej je verujemo ispunio svoju misiju očuvanja, zaštite, prezentacije i interpretacije lokalnog kulturnog nasleđa, a kako ističu, na radost svih Novopazaraca, to će činiti i ubuduće.
Lj.Marković
